عاشورا، تبلور زنده ی نماز، مناجات، حماسه، عدالت، و شهادت است. در مورد این رخداد بسیار سخن گفته شده است، ولی به ابعاد گوناگون انسانی و اجتماعی و درسها و پیامهای زندگی ساز و حماسه‌‎آفرین آن كمتر توجه شده است. حال ما در این مختصر به عبرتهای عاشورا می‎پردازیم:

الف- عبرتهای سیاسی

حركت و نهضت امام حسین ـ علیه السّلام ـ یك جنبش خصوصی یا خانوادگی نبود بلكه حركتی عظیم و انقلابی بزرگ علیه حكومت بنی امیه بود. از این رو یك حركت سیاسی محسوب می‎شود. كه ازجهات گوناگون می‎تواند الگوی سیاسی جوامع باشد كه مهمترین آنها عبارتند:

1. ولایت و رهبری

از مهمترین اصول اسلام «ولایت» است. ولایت بر مسلمین را امامان حق خودشان می‎دانستند و به غاصب بودن دیگران عقیده داشتند. از این رو امام حسین ـ علیه السّلام ـ فرمودند: « ما خاندان پیامبر بر تصدی این امر (حكومت بر امت) از این مدّعیان ناحق سزاوارتریم».[1]
و در زیارتنامه‎ها گاهی لعنت بر كسانی آمده است كه ولایت آنان را انكار كردند.
از سرمایه‎ها و عبرتهای نهفته در حركت عاشورا، معرفی «رهبری صالح» به امت اسلام و افشای رهبران ناشایسته است.

2. عدم ترك امر به معروف و نهی از منكر

حیات جامعه اسلامی به حساسیت مردم نسبت به احكام خدا ونظارت عمومی در امور والیان و مسئولان و مردم عادی وابسته است. از این رو امام حسین ـ علیه السّلام ـ با درك موقعیت حساس جامعه كه روز به روز از سنت رسول خدا فاصله می‎گرفت، پرچم امر به معروف و نهی از منكر را علم كرد و در این راه جان خود و اطرافیانش را به خطر انداخت و برای همیشه و به همگان آموخت كه سكوت در برابر ظلم، بدعت، انحراف، گناهی بزرگ و قیام علیه آنها بالاترین درجه امر به معروف و نهی از منكر است. حال پیروان فرهنگ عاشورا، با الهام از عاشورا باید نبض پرحركت جامعه اسلامی باشند و نسبت به جریان امور و وضعیت فرهنگی و سیاسی حساسیت نشان دهند و با حضور دائم در میدان امر به معروف و نهی از منكر، عرصه را بر فساد آفرینان تنگ سازند.

3. باطل ستیزی و جهاد

تلاش برای بازگرداندن خلافت اسلامی و حاكمیت مسلمین به مجرای حق و اصیل خود و از بین بردن سلطه جائرانه باطل، صفحه دیگری از مبارزات امام حسین ـ علیه السلام ـ می‎باشد كه تكلیف «باطل ستیزی» را بصورت كلی و همیشگی روشن می‎سازد و اینكه در برابر قدرتهای باطل، نباید سكوت و سازش كرد.
از تكالیف مهم مسلمانان در حراست از دین و كیان خویش و مقابله با دشمنان «جهاد» است كه عامل عزّت مسلمین است. كربلا و عاشورا یكی از مظاهر عمل به این تكلیف دینی بود و درسی برای همه ی آزادگان جهان كه در همه حال با همه توان تا آخرین دم، به نبرد با دشمنان اسلام و دین خدا برخیزند.

4. تدبیر و برنامه‎ریزی

قیام عاشورا، یك نهضت حساب شده و با برنامه بود نه یك شورش كور و بی‎هدف. برای لحظه به لحظه و روز بروز آن، دوراندیشی و تدبیر به كار گرفته شده بود.

5. كل یوم عاشورا

از عبرتها و درسهای مهم عاشورا، شناخت تكلیف دفاع از حق و مبارزه با باطل و ستم در هر جا و هر زمان است. قیام عاشورا تكلیف خاص آنحضرت و یارانش در آن مقطع زمانی خاص نبود، بلكه هرگاه هر جا نظیر آن شرایط پیش آید، همان تكلیف هم ثابت است.

برای مطالعه دنباله مطلب به صفحه دوم مراجعه کنید

صفحات: 1· 2