نکته ای از معراج السعاده / سخن بی فایده گفتن(2)
… پس برادر! وقت تهیه سفر عقبی از آن تنگ تر ، و کاروان عمر را از آن شتاب بیشتر است که ما مسافران را فرصت بار بستن باشد . چه جای فارغ نشستن و به کار بی فایده پرداختن ! آدمی بی چاره را چون سفر آخرت ، راه هولناکی در پیش ؛ و مانند اجل ، راننده ای در عقب ؛ و مثل تکلیف ، باری بر دوش ؛و چون شیطان ، راهزنی در کمین ؛ دیگر به چه دست و دل فارغ می نشیند و از گذشته و آینه خود سخن می گوید ؟ به کدام دلخوشی با همنشینان سخن می دارد؟
همچنان که سخنان بی فایده گفتن بد و موجب خسران ابد است ، همچنین سئوال کردن از چیزی که برای تو بی فایده است ، مذموم است . بلکه مذمت آن بیشتر و مفسده اش شدیدتر است . زیرا وقت خود را به سئوال ضایع کرده و رفیق خود را نیز مجبور نموده که به جواب تو وقت خود را ضایع سازد . و آن در وقتی است که چیزی که از آن سئوال کرده ، هیچ آفاتی نداشته باشد ؛ ولی اگر در جوابش آفتی باشد -مثل این که از کسی می پرسی : آیا روزه ای یا نه ؟ اگر گوید : بلی ! گاه باشد که به ریا افتد و اگر ریا نکند ، لااقل ثواب عمل او کم می شود ، زیرا ثواب عبادت پنهانی ، بسیار از آشکار بیشتر است ؛ و اگر بگوید : نه! دروغ گفته است وچنانچه سکوت کند ، به تو اهانت می رسد.
از این قبیل است سئوال از چیزهایی که آدمی از اظهار آن خجالت می کشد و شرم می کند ، یا از چیز هایی که گاه است از اظهار آن مانعی باشد ، مثل این که کسی با دیگری آهسته سخن می گوید ، می پرسی: چه می گفت؟ و در چه سخنی بودید ؟و مثل این که کسی را ببینی که می آید یا می رود ، بگوی: از کجا می آیی ؟ و به کجا می روی ؟
گاه باشد که نخواهد اظهار کند . واز این قبیل است پرسیدن از کسی که : چرا تو ضعف داری ؟ یا لاغر شده ای ؟ چه مرضی داری ؟ و بدتر از همه آن که نزد مریضی ، شدت مرض او را بیان کند و بدحالی او را اظهار نماید . که همه این ها علاوه بر این که لغو و سخن بی فایده است ، باعث ایذا و گناه می شود ،و سخن بی فایده ی تنها نیست ، زیرا سخن بی غایده تنها آن است که در آن ، ایذا یا شکستن خاطر یا شرم از حوابی نباشد ….
( معراج السعاده ، ملا احمد نراقی ، ص 447)
ادامه مطلب را در بخش بعدی می نویسم زیرا این بخش بسیار قابل تأمل است و اگر با دقت بخوانیم متوجه می شویم که چقدر از عمر ما صرف سخنان لغو و بیهوده می شود که نه تنها سودی ندارد بلکه باعث گناهان زیادی هم می شود که در بالا به تعدادی از آن ها اشاره شد و چقدر باعث رنجش خاطر دیگران می شویم .
