حضرت امام محمّد تقى از قول پدران خود عليهم السّلام فرمود: على عليه السّلام با امام حسن و سلمان فارسى وارد مسجد شدند و نشستند؛ مردم در اطراف آن حضرت اجتماع كردند، در آن بين مردى خوش هيكل با لباسى نيكو آمد، بر أمير المؤمنين عليه السّلام سلام كرد و نشست، آنگاه گفت: يا على من قصد كردم كه سه مسأله از شما پرسش نمايم، اگر تو مرا از آنها خبرى دادى مى‏ دانم كه خليفه پيغمبر خدا صلى اللّه عليه و آله هستى، اگر مرا از آنها آگاه نكنى مى‏ دانم كه تو هم مثل آنان (أبو بكر، عمر، عثمان) خواهى بود.

على عليه السّلام فرمود: مسأله‏ هاى خود را پرسش نما!.

1- گفت: بگو: بدانم وقتى كه مرد مي خوابد روح او به كجا خواهد رفت؟

2- چگونه مي شود كه مرد (يك موضوعى را) يادآور مي شود و آن را فراموش مي نمايد؟

3- چگونه مي شود كه فرزند به عموها و دائيها (ى خود) شباهت پيدا مي كند؟

أمير المؤمنين عليه السّلام به امام حسن متوجه شد و فرمود: تو جواب اين مرد را بگو! امام حسن عليه السّلام فرمود:

1- اما روح انسان: موقعى كه انسان مي خوابد روح او وابستگى به باد پيدا مي كند و باد هم به هواء پيوستگى دارد تا آن وقتى كه صاحب روح مي خواهد بيدار شود، اگر خدا اجازه دهد كه روح دوباره به بدن برگردد آن روح باد را جذب مي كند و باد هم هوا را جذب خواهد نمود و روح به مسكن خود كه بدن باشد برمى ‏گردد. و چنانچه خدا اجازه ندهد كه روح به طرف صاحب خود مراجعت نمايد هوا باد را به خود جذب مى ‏نمايد و باد هم روح را جذب مي كند و روح به بدن صاحب خود بر- نخواهد گشت تا آن وقتى كه خدا آن بدن را برانگيخته نمايد، (يعنى تا روز قيامت).

2- اما جهت يادآور شدن و فراموش كردن: قلب انسان نظير حقّ ه‏اى است كه بر آن روپوشى باشد، اگر اين شخص نام خدا را بگويد و يادآور آن شود و به محمد و آل محمّد صلى اللّه عليه و آله صلوات بفرستد آن روپوش برطرف مي شود، قلب نورانى مي گردد، آنچه را كه انسان فراموش كرده باشد آن را به خاطر مى ‏آورد. ولى اگر بعد از ياد خدا صلوات بر محمّد و آل محمّد صلى اللّه عليه و آله نفرستد آن روپوش روى قلب را فرا مي گيرد قلب تاريك مي گردد، آنچه را كه انسان در خاطر دارد فراموش مي نمايد.

3- اما فرزندى كه به عموها و دائيها (ى خود) شباهت پيدا مي كند: وقتى كه مرد نزد زوجه خود بيايد و با قلب و عروق (رگهاى بدن)
ساكن و آرام و بدن بى ‏اضطراب با او همبستر گردد آن نطفه در رحم- جايگزين مي شود و آن شخص به پدر و مادر خود شباهت پيدا مي كند ولى اگر مرد با قلب و عروق و بدن مضطرب نزد زوجه خود آيد و با او همبستر گردد نطفه نيز مضطرب مي شود و با حال اضطراب در بعضى از عروق جاى خواهد گرفت. اگر آن نطفه در رگى از رگهاى عموها جاى گرفت آن فرزند به عموهاى خود شباهت پيدا مي كند و اگر در رگى از رگهاى دائيها جايگزين شد شبيه به دائيهاى خود مي شود.

پس آن مرد گفت: اشهد أن لا إله الا اللّه، من دائما اين شهادت را مى‏ دهم، أشهد أن محمّدا رسول اللّه صلى اللّه عليه و آله، من هميشه اين شهادت را خواهم داد، آنگاه به سوى أمير المؤمنين اشاره كرد و گفت: من شهادت مي دهم كه تو وصى و خليفه پيغمبرى، پس به امام حسن عليه السّلام اشاره كرد و گفت: شهادت مى‏ دهم كه امام حسين عليه السّلام بعد از تو وصىّ و خليفه و جانشين پدر تو خواهد بود.

شهادت مى ‏دهم كه على بن الحسين عليه السّلام جانشين امام حسين است، گواهى مى ‏دهم كه محمّد بن على عليه السّلام جانشين على بن الحسين خواهد بود، شهادت مي دهم كه جعفر بن محمّد عليه السّلام بعد از پدر خود حجت خدا است و براى دين خدا قيام خواهد كرد، گواهى مى ‏دهم كه موسى بن جعفر عليه السّلام بعد از پدر خود جعفر براى دين خدا قيام ‏كننده خواهد بود، شهادت مى‏ دهم كه على بن موسى الرضا عليه السّلام بعد از پدر خود براى دين خدا قد علم مي كند، گواهى مي كنم كه محمّد بن على عليه السّلام پس از پدر بزرگوار خود براى امر الهى قيام مى‏ نمايد، شهادت مى ‏دهم كه على بن محمّد عليه السّلام بعد از پدر خود براى دين پروردگار قيام خواهد كرد، گواهى مى ‏نمايم كه حسن بن على عليه السّلام پس از پدر خود جانشين پدر خود خواهد بود، شهادت مي دهم: مردى از فرزندان حسين عليه السّلام كه نام او برده نمي شود ولى كنيه او گفته مي شود  تا آن موقعى كه خدا امر خود را ظاهر كند، او زمين را پر از عدل و داد مي كند همچنانكه پر از جور و ستم شده باشد پس از آن گفت: و السلام عليك يا أمير المؤمنين و رحمت اللّه و بركاته و از خدمت على مرخص شد و رفت.

امير المؤمنين عليه السّلام به امام حسن فرمود: به دنبال آن مرد برو و ببين كه قصد كجا را دارد، امام حسن به دنبال آن مرد خارج شد، همين‏ كه آن مرد پاى خود را از مسجد بيرون نهاد معلوم نشد كه كجا رفت، امام مجتبى نزد امير المؤمنين مراجعت كرد و جريان را براى آن حضرت گفت، على عليه السّلام به امام حسن فرمود: آيا آن مرد را شناختى؟

عرض كرد: خدا و پيغمبر و امير المؤمنين بهتر مي دانند، فرمود: او خضر عليه السّلام بود.

ترجمه إثبات الوصية، علی بن حسین مسعودی ، ترجمه نجفی ،  ص: 293