اگر بر اثر امر به معروف و نهی از منکر دل کسی بشکند، آیا نهی‌کننده از این بابت مسئول است و باید جبران کند؟

دل شکستن اگر به این معناست که او اذیت می‌شود، آزار دادن دیگران ولو برای امر به‌ معروف و نهی از منکر جایز نیست، مگر اینکه آن گناه، گناه بسیار بزرگی باشد یا آن معروفی که ترک می‌کند خیلی مهم باشد و راه دیگری هم نداشته باشیم. در این حالت ممکن است بگوییم خب دلش هم بشکند عیبی ندارد، ولی دیگر گناه نکند، اینجا دل شکستنی است که چاره‌ای از آن نیست و از سر عطوفت و مهربانی است. تعابیری نسبت به امر به‌ معروف و نهی از منکر داریم که باید آمر به‌ معروف و ناهی از منکر مثل پدری مهربان و طبیبی دلسوز باشد و همان‌طور که ممکن است از روی دلسوزی پدر به فرزندش تندی کند که راه خطا نرود، آمر به‌ معروف هم باید این‌طور باشد، مثل طبیب دلسوزی که تیغ جراحی می‌گذارد و بدن را می‌شکافد، اما نمی‌خواهد به مریضش ستم کند، بلکه از روی دلسوزی است و می‌خواهد بیمارش از بیماری رهایی پیدا کند. آمران به‌ معروف و ناهیان از منکر باید این‌گونه باشند. فلذا ممکن است دل آن شخص هم بشکند، اما دل‌شکستنی که فرد، گناه نمی‌کند و به جهنم نمی‌رود خوب است.

در همین رابطه پرسیده‌اند که اگر امر به معروف و نهی از منکر باعث کدورت و اختلاف شود هم آیا باز واجب است؟ پاسخ این است که یکی از شرایط امر به‌ معروف و نهی از منکر این است که مفسده‌ای نداشته باشد؛ یکی از مفسده‌ها، همین اختلاف و دودستگی بین بستگان و خانواده‌ها است. حال ممکن است یک کدورتی پیش بیاید، اما بعدش برطرف بشود؛ اینجا بحث تزاحم اهم و مهم پیش می‌آید. گرچه ایجاد کدورت و بقای کدورت بین مؤمنان صحیح نیست؛ اما گاهی وقت‌ها کدورتی جزئی پیش می‌آید ولی آن گناهی که مرتکب می‌شود یا واجبی که ترک می‌کند، آن‌قدر مهم است که حالا بگوییم کدورت هم پیش می‌آید اشکالی ندارد. مثل‌ اینکه گاهی برخی مجالسی دارند، مجالس شادی و حد و مرز شرعی را مراعات نمی‌کنند؛ بزن‌وبکوب است، رقص است؛ امثال این‌ها است؛ اختلاط محرم و نامحرم است. خب حالا ما می‌دانیم همچنین مجلسی می‌خواهند برگزار کنند؛ اگر ما تذکر دهیم یک کدورتی پیش می‌آید ولی بعد از مدتی برطرف می‌شود و گفتن ما درصورتی‌که اثر داشته باشد یعنی دیگر این کارها را نکنند یا شما رفتی در مجلسشان و دیدی که وضع این است خب اگر تذکر بدهی اثر می‌کند، ولی فعلاً با شما یک‌کمی کدورت پیدا می‌کنند و بعد از مدتی هم برطرف می‌شود. خب این اهمیتش خیلی زیاد است و باید نهی از منکر کرد.

اما اگر موجب اختلاف می‌شود اختلاف و دودستگی بسیار ناپسند است و اسلام به‌شدت با آن برخورد کرده است و قرآن و روایات و فتاوا بر این است که وحدت بین مؤمنان محفوظ بماند و از هر کاری که موجب اختلاف و تفرقه است بپرهیزند، اگر واقعاً اختلاف در آن حد است و به‌قول‌معروف نمی‌ارزد به خاطر این واجبی که طرف ترک کرده و ما می‌خواهیم امر کنیم یا منکری که می‌خواهد مرتکب بشود و ما نهی کنیم و این وحدت فدای آن بشود، نباید امربه‌معروف و نهی از منکر کنیم. اما اگر این واجب خیلی مهم است؛ این منکر، منکر بسیار بزرگی است و اگر اختلاف جزئی هم پیش آمد بعداً برطرف می‌شود اینجا باید امرونهی کرد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین فلاح‌زاده

منبع :khamenei.ir