تحقیق پایانی سطح دو (کارشناسی)

عنوان :عجب از دیدگاه آیات و روایات

 استاد راهنما :سرکار خانم لیلا میرجلیلی

 استاد داور :حجت الاسلام و المسلمین سید احمد میرخلیلی

 محقق : اعظم زارع شحنه

چکیده

عجب از مهلک‌ترین رذایل اخلاقی در زندگی فردی و اجتماعی مخصوصاً در حوزه اعتقادات و اخلاق است که زشتی آن بر هیچ نیک‌اندیشی مخفی نیست . عوامل زیادی بر ایجاد و تقویت عجب مؤثر است که از آن جمله توهم و تخیل کمال در علم ، عبادت ، ثروت ، قدرت و نیروی جسمانی می‌باشد . جهل ، غفلت ، حب نفس و حب دنیا نیز از عوامل و زمینه‌های پیدایش عجب در انسان است . شناخت عمیق این رذیله اخلاقی که باعث به وجود آمدن روح دنائت نفس در افراد و کشاندن آنان به ورطه‌ی هلاکت می‌شود ، آنجا ضرورت می‌یابد که روح تعاملات فردی و اجتماعی را خدشه‌دار نموده و از طرفی به خاطر تیره شدن قلب عاملان آن و فاسدشدن ضمیرشان باعث بر هم زدن آرامش فرد ، نمایاندن اعمال خود به مردم ، بی‌اعتمادی فردی نسبت به دیگران و افتادن در ورطه‌ی تکبر و ریا شده و مفاسد و پیامدهایی از قبیل تسلط شیطان بر انسان ، آلودگی به شرک و کفر ، تنهایی انسان و دشمنی دیگران با او ، کوچک شمردن گناهان و بدی‌ها و بزرگ شمردن اعمال شایسته ، غفلت از خودسازی و اصلاح نفس را در بردارد . برای پیشگیری و درمان عجب انسان حقیقت خویش را می‌شناسد و می‌یابد که وظیفه‌ی او فرمانبرداری از خدا است . همچنین به پروردگار خویش شناخت پیدا می‌کند و او را مالک همه‌ی موجودات می‌داند و این‌گونه شناخت را همواره در خود فعال و زنده نگه می‌دارد . انسان باید اسبابی را که زمینه‌ساز عجب است بشناسد و از پیدایش آن‌ها در وجود خویش جلوگیری نماید و زمینه‌ی صعودش را به قبله‌ی رفیع انسانیت فراهم نماید .

 لذا در تحقیق حاضر با مراجعه به آیات و روایات این رذیله خطرناک اخلاقی هم از جهت عواملی که زمینه‌ساز به وجود آمدن یا تقویت آن هستند ، هم از جنبه‌ی آفات و پیامدهای ناگواری که عجب به همراه دارد و هم از جنبه راه‌های درمان این بیماری روحی مورد بررسی قرار گرفته و نتایج مهمی از آن به دست آمده است .

دستاورد مهم این پژوهش این است که انسان را از عوامل زمینه‌ساز و عواقب خطرناک روحی آگاه نموده و به او کمک می‌کند تا از آن کناره‌گیری نموده و یا در صورت ابتلا با بهره‌گیری از راه‌های علاج عجب ، درصدد درمان خود برآید .

کلیدواژه : عجب ، درمان عجب ، زمینه های عجب، پیامدهای عجب ، دیدگاه قرآن.