چرا نوزاد هنگام تولد فاقد عقل و قوه تشخيص است؟

امام عليه السّلام فرمود كه: اگر فرزند، دانا و عاقل متولد مى ‏شد، هر آينه دنيا در نظرش بسيار غريب مى‏ نمود و حيران مى ‏ماند به جهت آن كه به ناگاه امرى چند مى ‏ديد كه نمى ‏دانست، و وارد مى ‏شد بر او غرايبى كه مانند آنها مشاهده نكرده بود از اختلاف صور عالم و مرغان و چهار پايان و غير آنها و ساعت به ساعت و روز به روز.

و عبرت بگير براى اين، از حال كسى كه او را اسير كنند و از شهرى به شهرى برند و او عاقل باشد مانند واله و حيران او را وحشتى مى ‏باشد با آن كه اوضاع شبيه به آنها را بسيار ديده است و كسى را كه در كودكى و نادانى اسير كنند سخن و ادب زودتر مى ‏آموزد از كسى كه در دانائى و بزرگى او را اسير كنند.

و ايضا اگر عاقل متولد شود، مذلّتى در خود خواهد يافت از آن كه نتواند به راه رفتن و او را بر دوش گيرند و در خرقه‏ ها پيچند و در گهواره خوابانند و بر رويش جامه افكنند، و حال آن كه ناچار است براى او اين امور براى رقّت بدن و رطوبتى كه در اعضاى او است در هنگام متولد شدن.

و ايضا اگر دانا و كامل متولد مى ‏شد، آن شيرينى و وقعى كه كودكان را در دلها مى ‏باشد او را نخواهد بود لهذا اول كه به دنيا مى ‏آيد نادان و غافل است از آنچه اهل دنيا در آن هستند و اشياء را ملاقات مى ‏كند با ذهن ضعيفى و معرفت ناقص و روز به روز اندك اندك در ديدن هر چيز و ورود هر حال معرفتش زياد مى ‏شود، و به امور غريبه الفت مى ‏گيرد، و بر احوال مختلف معتاد مى ‏شود، و به تدريج از حد تأمل و حيرت به مرتبه مى ‏رسد كه به عقل خود تصرّف و تدبير و چاره امور معاش خود مى‏ كند و عبرت مى ‏گيرد از احوالى كه مشاهده مى ‏نمايد و به سهو و غفلت مبتلا گردد و به طاعت و معصيت مكلّف مى ‏شود.

و ايضا اگر در حين ولادت عقلش كامل و اعضايش قوى مى‏ بود و در كار خود مستقل مى ‏بود، حلاوت تربيت اولاد زايل مى ‏شد و مصلحتى كه پدر و مادر را در تربيت فرزندان هست به عمل نمى ‏آمد.

و حكمتى كه در اين تربيت است كه بعد از احتياج پدر و مادر به تربيت ايشان مكافات حقوق آباء و امّهات بكنند برطرف مى ‏شد، و پدران و فرزندان به يك ديگر الفت نمى ‏گرفتند زيرا كه فرزندان از تربيت و محافظت ايشان مستغنى مى ‏بودند، پس در همان ساعت كه از مادر متولد مى ‏شدند از ايشان جدا مى ‏شدند، و كسى پدر و مادر خود را نمى ‏شناخت و نمى ‏توانست احتراز كرد از نكاح و خواستگارى مادر و خواهر و محرمان خود و كمتر قباحتى بلكه شنيع‏تر و قبيح‏تر از همه‏ آنست كه اگر با عقل از شكم مادر بيرون آيد خواهد ديد چيزى كه حلال و نيكو نيست ديدن آن، يعنى عورت مادر. آيا نمى ‏بينى چگونه هر امرى از امور خلقت را باز داشته با نهايت صواب و حكمت و خالى گردانيده خورد و بزرگ امور خود را از شوائب خطا و زلل.

منبع : توحيد مفضل ، ترجمه علامه مجلسى، ص: 65