حماسه‌ی بزرگی که عرض کردیم، حماسه‌ی زینب کبری (سلام الله علیها) است که مکمّل حماسه‌ی عاشورا است؛ بلکه به یک معنا حماسه‌ای که بی‌بی زینب کبری (سلام الله علیها) به‌وجود آورد، احیاکننده و نگه‌دارنده‌ی حماسه‌ی عاشورا شد.

عظمت کار زینب کبری (علیهاالسّلام) را نمی شود در مقایسه‌ی با بقیّه‌ی حوادث بزرگ تاریخ سنجید؛ باید آن را در مقایسه‌ی با خود حادثه‌ی عاشورا سنجید؛ و انصافاً این دو عِدل یکدیگرند. این انسان باعظمت، این بانوی بزرگ اسلام بلکه بشریّت، توانست در مقابل کوه سنگین مصائب، قامت خود را استوار و برافراشته نگه‌دارد؛ حتّی لرزشی هم در صدای این بانوی بزرگ از این‌همه حادثه پدید نیامد؛ هم در مواجهه‌ی با دشمنان، هم در مواجهه‌ی با مصیبت و حوادث تلخ، مثل یک قلّه‌ی سرافراز استواری ایستاد؛ درس شد، الگو شد، پیشوا شد، پیشرو شد.

در بازار کوفه، در حال اسارت، آن خطبه‌ی شگفت‌آور را ایراد کرد: «یا اَهلَ‌الکوفَةِ یا اَهلَ الخَتلِ و الغَدرِ اَ تَبکونَ، اَلا فَلا رَقأَتِ العَبرَةُ وَ لاهَدَأَتِ الزَّفرَةُ اِنَّما مَثَلُکُم کَمَثَلِ التِی نَقَضَت غَزلَها مِن بَعدِ قُوَّةٍ اَنکاثاً» تا آخر؛

لفظ مثل پولادْ محکم، معنا مثل آبِ روان تا اعماق جانها می‌نشیند. در آن‌چنان وضعیّتی زینب کبری مثل خود امیرالمؤمنین حرف زد؛ تکان داد دلها را، جانها را و تاریخ را؛ این سخن ماند در تاریخ؛ این در مقابل مردم در محمل اسارت.

بعد هم، هم در مقابل ابن‌زیاد در کوفه، هم چند هفته بعد در مقابل یزید در شام، با آن‌چنان قدرتی سخن گفت که، هم دشمن را تحقیر کرد، هم سختی‌هایی را که دشمن تحمیل کرده بود، تحقیر کرد.

شما می خواهید خاندان پیغمبر را به خیال باطل خودتان مغلوب کنید، منکوب کنید، ذلیل کنید؟ لِلّهِ العِزَّةُ وَ لِرَسولِهِ وَ لِلمُؤِمنین.

مجسّمه‌ی عزّت است زینب کبری، همچنان‌که حسین بن علی (علیه‌السّلام) در کربلا، در روز عاشورا مجسّمه‌ی عزّت بود. نگاه او به حوادث با نگاه دیگران فرق دارد؛ [با] آن‌همه مصیبت، وقتی دشمن میخواهد او را شماتت کند، می گوید: ما رَاَیتُ اِلّا جَمیلاً؛

آنچه دیدم زیبا بود؛ شهادت بود، داغ بود، امّا در راه خدا بود، برای حفظ اسلام بود، ایجاد یک جریانی بود در طول تاریخ تا امّت اسلام بفهمند که چه‌کار باید بکنند، چگونه باید حرکت کنند، چگونه باید بایستند. این کارِ بزرگِ حماسه‌ی زینبی است؛ این عزّتِ ولىّ خدا است.

زینب کبری از اولیاءالله است؛ عزّت او عزّت اسلام است؛ اسلام را عزیز کرد، قرآن را عزیز کرد. ما البتّه آن بلندپروازی را نداریم، آن همّت را نداریم که بخواهیم بگوییم رفتار این بانوی بزرگ الگوی ما است؛ ما کوچک‌تر از این حرفها هستیم؛ امّا باید به‌هرحال حرکت ما در جهت حرکت زینبی باشد؛ باید همّت ما، عزّت اسلام و عزّت جامعه‌ی اسلامی و عزّت انسان باشد؛ همان‌که خدای متعال با احکام دینی و شرایعِ بر پیغمبران، مقرّر فرموده است.

مقام معظم رهبری مدظله العالی 92/8/29

رباب ، دختر امرو القیس (شاعر مشهور ) و از دختران زیبا روی عرب بود که چهره اش چون خورشید می تابید .

او لیاقت همسری حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام را پیدا کرد و به همراه دو فرزندش علی اصغر و سکینه در کربلا حضور داشت .

در روز عاشورا که امام حسین علیه السلام و علی اصغر شش ماهه ، شربت شهادت نوشیدند ، رباب و سکینه همراه با کاروان اسیران روانه کوفه و شام شدند .

وی در کوفه در مجلس عبیدالله ، اولین جلسه مرثیه اش را برپا کرد ، از جا برخاست و سر امام را به عنوان رهبرش ، در آغوش گرفت و همراه با گریه گفت :

” واحسینا فلست انسی حسینا
اقصدته الاسنه الاعداء
غادروه بکربلا صریعا
لاسقی الله جانبی کربلا “

واحسین ، من تو را فراموش نمی کنم … تو را در کربلا کشتند و…

و به دنبال این سخنان در از دل “آه” می کشید و ناله می کرد ، اشک می ریخت و اشک می ستاند .

پس از شهادت حضرت ابی عبدالله علیه السلام ، این بانوی داغدار ، زندگی کوتاهی را سپری کرد و مدام بر شهادت مظلومانه امام حسین علیه السلام دل می سوزانید و به خواستگاران خود که از بزرگان عرب بودند ، پاسخ می داد:

” کدامیک از شماها می توانید جای حسین ین علی علیه السلام را در قلب من بگیرید !؟”

(زنان نمونه ، علی شیرازی ، ص 136 )

ام وهب ، دختر نمر بن قاسط و همسر عبدالله بن عمیر کلبی است . وی وقتی از حضور امام حسین علیه السلام در کربلا آگاه شد ، به اتفاق شوهرش ؛ شبانه به کربلا آمد و به حضرت ابی عبدالله پیوست .

روز عاشورا ، همسرش (عبدالله ) به سوی دشمن حمله کرد و به رجز خوانی پرداخت و گفت :” اگر مرا نمی شناسید ، من عبدالله بن عمیر کلبی و ازطایفه علیم هستم . من مرد غیور و متعصبی هستم و به هنگام گرفتاری ، تن به فرومایگی نمی دهم . ای ام وهب ! من پیشاپیش تو می جنگم و با نیزه و ضربات خود آنان را از پای در می آورم .”

ام وهب با شنیدن سخنان همسرش ، عمود خیمه را برداشت و خود را به عبدالله رساند و گفت:” پدر و مادرم به فدایت ! در راه حمایت از ذریه پیغمبر (ص) جنگ و فداکاری کن ” و بدین وسیله او را به کارزار و نبرد تشویق کرد.

شوهرش عبدالله به نزد او آمد تا او را به طرف زنان بازگرداند ، ام وهب به لباس های شوهرش چنگ زد و گفت :” تو را رها نمی کنم تا در کنار تو بمیرم .”

حضرت سیدالشهدا علیه السلام او را فراخواند و فرمود :” خدا به شما پاداش خیر دهد . به سوی زنان بازگرد و با آنها باش ، زیرا جنگ وظیفه زنان نیست . “

صفحات: 1· 2

یک مقایسه‌ی کوتاه بین زینب کبری و بین همسر فرعون، عظمت مقام زینب کبری را نشان می دهد.

در قرآن کریم، زن فرعون نمونه‌ی ایمان شناخته شده است، برای مرد و زن در طول زمان تا آخر دنیا. آن وقت مقایسه کنید زن فرعون را که به موسی ایمان آورده بود و دلبسته‌ی آن هدایتی شده بود که موسی عرضه می کرد، وقتی در زیر فشار شکنجه‌ی فرعونی قرار گرفت، که با همان شکنجه هم - طبق نقل تواریخ و روایات - از دنیا رفت،

شکنجه‌ی جسمانی او، او را به فغان آورد: (اذ قالت ربّ ابن لی عندک بیتا فی الجّنة و نجّنی من فرعون و عمله)؛ از خدای متعال درخواست کرد که پروردگارا! برای من در بهشت خانه‌ای بنا کن. در واقع، طلب مرگ می کرد؛ میخواست که از دنیا برود. (و نجّنی من فرعون و عمله)؛ من را از دست فرعون و عمل گمره‌کننده‌ی فرعون نجات بده.

در حالی که جناب آسیه - همسر فرعون - مشکلش، شکنجه‌اش، درد و رنجش، درد و رنج جسمانی بود؛ مثل حضرت زینب، چند برادر، دو فرزند، تعداد زیادی از نزدیکان و برادرزادگان را از دست نداده بود و در مقابل چشم خودش به قربانگاه نرفته بودند.

این رنجهای روحی که برای زینب کبری پیش آمد، اینها برای جناب آسیه - همسر فرعون - پیش نیامده بود. در روز عاشورا زینب کبری این همه عزیزان را در مقابل چشم خود دید که به قربانگاه رفته‌اند و شهید شده‌اند: حسین‌بن‌علی (علیه‌السّلام) - سیدالشهداء - را دید، عباس را دید، علی‌اکبر را دید، قاسم را دید، فرزندان خودش را دید، دیگرِ برادران را دید.

بعد از شهادت، آن همه محنتها را دید: تهاجم دشمن را، هتک احترام را، مسئولیت حفظ کودکان را، زنان را. عظمت این مصیبتها را مگر می شود مقایسه کرد با مصائب جسمانی؟

اما در مقابل همه‌ی این مصائب، زینب به پروردگار عالم عرض نکرد: (ربّ نجّنی)؛ نگفت پروردگارا! من را نجات بده. در روز عاشورا عرض کرد:

پروردگارا! از ما قبول کن. بدن پاره پاره‌ی برادرش در مقابل دست، در مقابل چشم؛ دل به سمت پروردگار عالم، عرض می کند: پروردگارا! این قربانی را از ما قبول کن. وقتی از او سؤال می شود که چگونه دیدی؟

می فرماید: (ما رأیت الّا جمیلا).(3) این همه مصیبت در چشم زینب کبری زیباست؛ چون از سوی خداست، چون برای اوست، چون در راه اوست، در راه اعلای کلمه‌ی اوست.

ببینید این مقام، مقام چنین صدری، چنین دلدادگی نسبت به حق و حقیقت، چقدر متفاوت است با آن مقامی که قرآن کریم از جناب آسیه نقل می کند. این، عظمت مقام زینب را نشان می دهد.

کار برای خدا اینجور است. لذا نام زینب و کار زینب امروز الگوست و در دنیا ماندگار است. بقای دین اسلام، بقای راه خدا، ادامه‌ی پیمودن این راه به وسیله‌ی بندگان خدا، متکی شده است، مدد و نیرو گرفته است از کاری که حسین‌بن‌علی (علیه‌السّلام) کرد و کاری که زینب کبری کرد. یعنی آن صبر عظیم، آن ایستادگی، آن تحمل مصائب و مشکلات موجب شد که امروز شما می‌بینید ارزشهای دینی در دنیا، ارزشهای رائج است. همه‌ی این ارزشهای انسانی که در مکاتب گوناگون، مطبق با وجدان بشری است، ارزشهائی است که از دین برخاسته است؛ اینها را دین تحویل داده است. کار برای خدا خاصیتش این است.

مقام معظم رهبری  مدظله العالی 19/11 /88

از امتیازات و ویژگی های دیگری که زینب کبری علیه السلام دارد شجاعت است . شجاعتی علی گونه که در عاشورا بسیار مورد نیاز بود . اگر ذره ای ترس و وحشت ا زحکومت طاغوتی و جبار یزید در دل ایشان بود ، هیچگاه نمی توانست پیروز شود . شجاعت زینب باعث شد تا در مجلس یزید خطبه ای ایراد کند و او را مفتضح نماید . زینب بارها جان امام سجاد علیه السلام را از مرگ حتمی نجات داد . یکی از نویسندگان در این باره می گوید : ” برخورد و عکس العمل زینب در برابر دشمنان بسیار اعجاب انگیز است . زینب با جباران و ظالمین مقابله می کرد در حالیکه آنان در اوج عظمت و اقتدارشان بودند ، ولی زینب، تنها ، غریب، بی کس و در حالت اسارت و مظلومیت بود نه یاری داشت و نه معینی ، جز اطفال و مردی بیمار از اهل بیت ! “.
محمد حسنین سابقه ای در باره قوت قلب و شجاعت حضرت زینب می گوید :” زینب شیر زنی از خاندان بنی هاشم است ، آنچنان با صدای بلند ندا سر داد ، که کاخ سلطنت امویان ستمگر و غاصب از جای کنده شد ؛ و در مجلس یزید میگسار و سفاک سخنرانی نمود . یزیدی که در آن روز زمام امور عرب را در دست ئداشت و سلطان بلاد بود ، و با ابهت و پادشاهیشان و هیبت سلطانی اش و در حالیکه پاسبان ها با شمشیرهای از نیام بیرون کشیده اطراف او را گرفته بودند و مجلس هم مملو از افراد مختلف بود، زینب سخنانی ایراد کرد که او و اطرافیانش را مفتضح نمود .”

(زنان نامدار شیعه ، احمد عیسی فر ، ص 143)