فكر كن اى مفضّل:

در جواهر چهارگانه كه هر يك را حق تعالى به قدر احتياج مردم آفريده از آن جمله زمين است كه آن را وسيع گردانيده تا وفا كند به مساكن و مراعى و مزارع بنى آدم و منابت اخشاب و احطاب ايشان و به عمل آيد از آن ادويه و عقاقير عظيمه و معادن جسيمة المنفعه.

و گاه باشد كه جاهلى گويد كه چه منفعت متصوّر است در بيابانهاى خالى و صحراهاى وسيع و حال آن كه اينها مأواى وحشيان و مسكن ايشان است و محل فرح و تمتع انسان است و موجب مزيد وسعت ايشان است كه اگر خواهند قرى و اوطان خود را بدل توانند كرد.

و بسا بيابان‏هاى چول كه در وقتى محل قصور و بساتين گرديده و مردم به آنجا نقل كرده ‏اند و وطن ساخته ‏اند.

و اگر اين وسعت زمين نبود مردم مانند جمعى بودند كه در حصارتنگى باشند كه نتوانند بيرون رفت و قدرت بر تغيير اماكن نداشته باشند.

و باز قادر حكيم چون اين زمين را از براى تعيش انسان و حيوان قرار داده و ساكن گردانيده تا ممكن باشد مردم را بر روى آن راه رفتن براى اعمال خود و نشستن به جهت استراحت و خوابيدن به رفاهيّت و اعمال را نيكو و محكم به عمل آوردن و اگر پيوسته زمين در زير ايشان متحرك و لرزان مى‏ بود، نمى‏ توانستند ابنيه و صناعات و تجارات و اشباه اينها را نيك به عمل آورند، بلكه عيش بر آنها گوارا نبود. اگر پيوسته زمين در زير ايشان حركت مى‏ كرد.

براى اين حال عبرت بگير به آنچه به مردم مى‏ رسد در هنگام زلزله با آن كه اندك وقتى مى ‏ماند تا آن كه ترك منازل خود مى‏ كنند و مى‏ گريزند.

اگر كسى گويد: پس چرا گاهى زلزله مى‏ شود؟

جواب گوئيم كه:

زلزله و اشباه آن موعظه و تخويفى است كه خدا مردم را به آن مى‏ ترساند تا منزجر گردند از معاصى و هم چنين آنچه نازل مى‏ گردد به ايشان از بلاها در بدن‏ هاى ايشان و اموال ايشان براى صلاح و استقامت ايشان است در دنيا و اگر صلاح يابند به عوض آنچه از ايشان فوت شده است در آخرت چيزى چند به ايشان مى‏ دهد كه هيچ چيز از امور دنيا معادل آن نمى‏ تواند بود، و اگر مصلحت او و ساير خلق در آن باشد كه عوض را در دنيا به او بدهد مى ‏دهد.

منبع : توحيد مفضل ، ترجمه علامه مجلسى، ص: 180