آورده‏ اند كه: هارون الرشيد را كه پادشاه روى زمين بود پسرى بود

كه گوهر پاك ازصلب آن ناپاك چون مرواريد از درياى تلخ و شور ظاهر

گشته و آستين بى‏ نيازى برملك و مال افشانده و پشت‏ پاى بر تخت

و تاج زده و جامه كرباس كهنه پوشيدى و به‏ قرص نان جوى روزه خود

را گشودى.

روزى پدرش در مقامى نشسته بود وزرا و اكابرو اعيان در خدمت، كمر

بندگى بسته، و هر يك در مقام خود نشسته بودند كه آن پسر باجامه

كهنه و وضع خفيف از آن موضع گذر نمود.جمعى از حضار با هم گفتند:

كه اين‏ پسر، سر امير را در ميان پادشاهان به ننگ فرو برده، مى ‏بايد

امير او را از اين وضع ناپسند منع نمايد.

اين گفت و شنود به گوش هارون رسيد، پسر را طلبيد و از روى مهربانى

زبان به‏ نصيحت او گشود.

آن جوان گفت: اى پدر! عزت دنيا را ديدم و شيرينى دنيا را چشيدم،توقع

من آن است كه: مرا به حال خود گذارى كه به كار خود پردازم و توشه راه

آخرت‏ را سازم.مرا با دنياى فانى چكار و از درخت دولت و پادشاهى مرا

چه ثمر.

هارون قبول‏ نكرد و اشاره به وزير خود كرد تا فرمان ايالت مصر و حدود آن

را به نام نامى او نويسد.

پسر گفت: اى پدر! دست از من بدار و الا ترك شهر و ديار كنم.

هارون گفت: اى‏ فرزند! مرا طاقت فراق تو نيست، اگر تو ترك وطن گويى،

مرا روزگار بى ‏تو چگونه ‏خواهد گذشت؟ !

گفت: اى پدر! ترا فرزندان ديگر هست كه دل خود را به ايشان شادكنى

و اگر من ترك خداوند خود گويم كسى مرا جاى او نتواند بود، كه او را

بدلى نيست.

آخر الامر پس ديد كه: پدر دست از او بر نمى‏ دارد نيمه شبى خدم و

حشم را غافل ‏كرده از دار الخلافه فرار، تا بصره هيچ جا قرار نگرفت.و بجز

قرآنى از مال دنيا هيچ‏ نداشت.و در بصره مزدورى كردى و در ايام هفته

بجز روز شنبه كار نكردى.يك درهم‏ و «دانگ‏» اجرت گرفتى و در ايام هفته

بدان معاش نمودى.

ابو عامر بصرى گويد: ديوار باغ من افتاده بود، به طلب مزدورى كه گل كارى

كند، ازخانه بيرون آمدم، جوان زيبارويى را ديدم كه آثار بزرگى از او ظاهر،

و بيل و زنبيلى درپيش خود نهاده، تلاوت قرآن مى‏ كند.

گفتم: اى پسر! مزدورى مى‏ كنى؟

گفت: چرانكنم كه از براى كاركردن آفريده شده ‏ام.بگو مرا چه كار خواهى فرمود؟

گفتم: گل كارى.

گفت: به اين شرط مى ‏آيم كه يك درهم و دانگى به من اجرت دهى، و وقت‏

نماز رخصت فرمايى.

قبول كردم و وى را بر سر كار آوردم.چو شام آمد، ديدم كار ده‏ مرد كرده بود و

دو درهم از كيسه بيرون آوردم كه به وى دهم قبول نكرد و همان يك‏ درهم و

دانك را گرفته و رفت.

روزى ديگر، باز به طلب او به بازار رفتم او را نيافتم احوال پرسيدم گفتند: غير

شنبه ‏كار نمى ‏كند.كار خود را به تعويق انداختم تا شنبه شد.چون روز شنبه

به بازار آمدم،همچنان وى را مشغول قرآن خواندن ديدم، سلام كردم، و او را

به مزدورى خواستم اورا برداشته به سر كار آوردم و خود رفته از دور ملاحظه

كردم، گويا از عالم غيب او راكمك مى‏ كردند.چون شب شد، خواستم وى

را سه درهم دهم، قبول نكرد و همان يك‏ درهم و دانگ را گرفته و رفت.

شنبه سوم، باز به طلب او به بازار رفتم او را نيافتم از احوال او پرسيدم؟

گفتند: سه روز است كه در خرابه‏ اى بيمار افتاده.شخصى را التماس كردم

مرا نزد او برد.چون‏ رفتم ديدم در خرابه بى‏ درى بى‏ هوش افتاده و نيم‏ خشتى

در زير سر نهاده، سلام كردم‏ چون در حالت احتضار بود التفاتى نكرد.بار ديگر

سلام كردم مرا شناخت‏ سر او را بردامن گرفتم مرا از آن منع كرد و گفت: بگذار

اين سر را بجز از خاك سزاوار نيست.سراو را بر زمين گذاردم ديدم اشعارى

چند به عربى مى ‏خواند.

گفتم ترا وصيتى هست؟

گفت: وصيت من به تو آن است كه: چون وفات كنم روى مرا بر خاك گذارى

و بگويى ‏پروردگارا! اين بنده ذليل تو است كه از دنيا و مال و منصب آن گريخته

و رو به درگاه توآورده است كه شايد او را قبول كنى.پس به فضل و رحمت‏

خود او را قبول كن و ازتقصيرات او درگذر.و چون مرا دفن كنى جامه و زنبيل

مرا به قبر كن ده.و اين قرآن وانگشتر مرا به هارون الرشيد رسان و به او بگو:

اين امانتى است از جوانى غريب.

و اين‏ پيغام را از من به وى گوى: «لا تموتن على غفلتك‏»

.يعنى: «زنهار به اين غفلتى كه دارى‏ نميرى‏» .

اين گفت و جان به جان آفرين سپرد.

جهان اى برادر نماند به كس دل اندر جهان آفرين بند و بس

چو آهنگ رفتن كند جان پاك چه بر تخت مردن چه بر روى خاك

بلى چون رفتنى شد زين گذرگاه زخارا   به بريدن يا ز خرگاه

( معراج السعاده ، ملا احمد نراقی ، ص 599تا 601)