توسل، وسیله و واسطه قرار دادن چیزى بین خود و مطلوب است.
وسیله بر دو نوع است:
گاهى از امور مادى است، مثل آب و غذا که وسیله رفع تشنگى
و گرسنگى است. و زمانى نیز از امور معنوى است، مثل گناهکارى
که خدا را به مقام و جاه یا حقیقت پیامبرصلى الله علیه وآله قسم
مى دهد تا از گناهش بگذرد. در هر دو صورت وسیله لازم است؛
زیرا خداوند متعال جهان آفرینش را به بهترین صورت آفریده است،
آنجا که مى فرماید: «الذى احْسن کل شىْء خلْقه»؛
«آن خدایى که همه چیز را به بهترین صورت آفرید.»
جهان براساس نظم علت و معلول و اسباب و مسببات، براى هدایت
و رشد و تکامل انسانها آفریده شده است و نیازمندىهاى طبیعى
بشر با عوامل و اسباب عادى برآورده مىگردد. فیوضات معنوى خداوند
همچون هدایت، مغفرت و آمرزش نیز براساس نظامى خاص بر انسانها
نازل مى شود و اراده حکیمانه خداوند بر این تعلق گرفته که امور از
طریق اسباب خاص و علل معین به انسانها برسد.
بنابراین، همان گونه که در عالم ماده نمى توان پرسید: چرا خداوند
متعال زمین را با خورشید نورانى کرده و خود بى واسطه به چنین
کارى دست نزده است؟ در عالم معنا نیز نمى توان گفت: چرا خداوند
مغفرت خویش را به واسطه اولیاى الهى شامل حال بندگان مى کند.
شهید مطهرىرحمه الله مى فرماید:
«فعل خداوند داراى نظام است. اگر کسى بخواهد به نظام آفرینش
اعتنا نداشته باشد گمراه است. به همین جهت است که خداى
متعال گناهکاران را ارشاد فرموده است که در خانه رسول اکرم صلى
الله علیه وآله بروند و علاوه بر اینکه خود طلب مغفرت کنند، از آن
بزرگوار بخواهند که براى ایشان طلب مغفرت کند. قرآن کریم مى فرماید:
« ولوْ انهمْ اذْ ظلموا انْفسهمْ جآووک فاسْتغْفروا الله واسْتغْفر لهم
الرسول لوجدوا الله توابا رحیما »؛
«اگر ایشان هنگامى که (با ارتکاب گناه) به خود ستم کردند، نزد تو
مى آمدند و از خدا آمرزش مى خواستند و پیامبر هم براى ایشان
طلب مغفرت مى کرد، خدا را توبه پذیر مهربان مى یافتند.»
از همین رو مى بینیم که در قرآن و سنت تاکید فراوانى بر وسیله و
توسل شده است. خداوند متعال مى فرماید:
« یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله وابْتغوا الیْه الوسیله »؛
«اى مومنین! تقوا پیشه کنید و براى رسیدن به او وسیله طلب نمایید.»
اثر و فایده دیگرى که در توسل به اولیاى الهى خصوصا ذوات مقدسه
اهل بیت علیهم السلام است اینکه مردم به جهت دریافت فیوضات
الهى به واسطه آنان، نه تنها به مقام شامخ آنها از نبوت یا امامت
یقین حاصل مى کنند، بلکه از باب اینکه «الانسان عبید الاحسان»
فرمان بردار دستورات آنها که همان دستورات خداوند است مى شوند.
منبع: بررسى دعا ندبه ،على اصغر رضوانى
