تحلیلی بر مقام و منزلت عید سعید فطر به روایت آیت الله جوادی آملی
آنهائی كه شُوقاً إلَی الله، حُبّاً لله، شُكراً لله عبادت كردند، جائزه را از دست بی دستی خدای سبحان دریافت می كنند و آن هم محبوبیّت است و كرامت را به آنها عطاء می كند؛ وقتی محبوب الهی شدند، هم از گزند دوزخ مصون اند، هم از فیض و فُوز بهشت
ماه مبارك رمضان یك وحدت جمعی دارد ؛ گذشته از اینكه هر روز تكلیف جدا و مستقل دارد و روزه گرفتن اش لازم است ، مجموع این ماه یك وحدت خاصّ دارد كه قرآن كریم از او اینچنین یاد كرده است : مَنْ شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهرَ فَلیَصُمْهُ (1). كسی كه در ماه مبارك رمضان شاهد و حاضر بود و مسافر بود ، این شهر را ، این ماه را روزه بگیرد . لذا وظائف خاصّی برای شب هاست ؛ دستورهای مخصوصی برای روزهاست ؛ این وحدت جمعی ماه مبارك رمضان با فرارسیدن اوّل شوّال ، فطر او فرا می رسد .
بنابراین همانطوری كه هر روز پایانش افطار است ، این ماه هم پایانش افطار است و روز عید فطر افطار این ماه است ؛ این مطلب اوّل .
مطلب دوّم آن است كه این روز را خدای سبحان عید رسمی مؤمنین قرار داد . از دعای نورانی امام سجاد در وداع ماه مبارك رمضان بر می آید ، چنین كه در دعاهای قنوت نماز عید فطر هم بر می آید كه خداوند این روز را عید قرار داد ؛ كه جَعَلتَهُ لِلمُسلِمینَ عِیداً (2)، لِلمُؤمِنینَ عِیداً (3).
مطلب بعدی آن است كه عید به معنای نشاط و سرور نیست ! چون سُروراً عطف بر عید شده است و جدای از اوست . در صحیفة سجادیّه دارد عِیداً وَ سُروراً ؛ این عید گرچه با (یا) استعمال شده است ، ولی اصل اش (واو) ای است نه یائی ! شاید یائی هم اصلاً نباشد ! این عادَ یَعُودُوا است ؛ كه معاد هم از همین لغت است ، و مُعید بودن خدای سبحان هم از همین لغت است . كه عید از عُود و رجوع مجدّد است . خدای سبحان نام مباركی دارد به نام مبداء و مُبدع و نام مبارك دیگرش مُعید است كه او بر می گرداند . یوم عید یوم رجوع إلَی الله است .
لذا دستورهائی كه مربوط به خطبه ها و سخنان امام نماز عید هست ، این است كه : شما وقتی از منزل هایتان بیرون می روید به طرف مصلّی ، آن حالت زنده شدن از قبر را در نظر بگیرید كه یك ترسیمی از معاد است . منتها خدای سبحان اگر بخواهد به صورت مُعید تجلّی تامّ داشته باشد ، جریان معاد پیش می آید ؛ و اگر گوشه ای از آن نام تجلّی بكند ، « عید فطر » ظهور می كند . این عود و رجوع بنده است به طرف خدای سبحان.
كسانی كه روزة این ماه را گرفتند و توفیق انجام وظیفه داشتند ، بر می گردند ، جائزة خود را از خدای سبحان دریافت می كنند . لذا شب عید فطر و روز عید فطر به عنوان « لِیلَهُ الجَوائِز » یا « یُومُ الجَوائِز » هست كه اگر گفته شده است :
روز عید است و من مانده در این تدبیرم كه دهم حاصل سی روزه و ساغر گیرم
همین است كه انسان بر می گردد به طرف خدای سبحان ، پاداش اش را دریافت می كند .
