هر انسان مسلمان دوست دارد بداند وظایفش نسبت به دیگر مسلمانان چیست؟ پیامبر اسلام صلی الله و علیه و آله در حدیثی بسیار زیبا این حقوق را برشمرده اند که انشاالله به این حدیث زیبا توجه کرده و آن را با دقت بخدانیم و عمل کنیم .

قال رسول الله صلی الله و علیه و آله : للمسلم لی اخیه ثلاثون حقا، لا برائة له منها الا بالاداء او العفو.

یغفر زلته و یرحم عبرته و یستر عورته و یقیل عثرته و یقبل معذرته و یرد غیبته و یدیم نصیحته و یحفظ خلته و یرعی ذمته و یعود مرضه و یشهد میته و یجیب دعوته و یقبل هدیته و یکافأ صلته و یشکر نعمته و یحسن نصرته و یحفظ حلیلته و یقضی حاجته و یشفع مسألته و یسمت عطسته.

و یرشد ضالته و یرد سلامه و یطیب کلامه و یبر انعامه و یصدق اقسامه و یوالی ولیه و لا یعادیه و ینصره ظالماو مظلوما: فاما نصرته ظالما فیرده عن ظلمه و اما نصرته مظلوما فیعینه علی اخذ حقه و لا یسلمه و لا یخذله و یجب له من الخیر ما یجب لنفسه و یکره له من الشر ما یکره لنفسه

پیامبر اسلام صلی الله وعلیه و آله فرمودند : مسلمان بر برادر مسلمانش سی حق دارد که برائت ذمه از آن حاصل نمى کند مگر به اداى این حقوق یا عفو کردن برادر مسلمان او:

لغزش هاى او را ببخشد، در ناراحتی ها نسبت به او مهربان باشد، اسرار او راپنهان دارد، اشتباهات او را جـبران کند، عذر او را بپذیرد، در برابر بدگویان از او دفاع کند، همواره خیرخواه او باشد، دوستى او را پاسدارى کند، پیمان او را رعایت کند،در حال مرض از او عبادت کند، در حال مرگ به تشییع او حاضر شود.

دعوت او را اجابت کند، هدیه او را بپذیرد، عطاى او را جزا دهد، نعمت او راشکر گوید، در یارى او بـکوشد، ناموس او را حفظ کند، حاجت او را برآورد، براى خواسته اش شفاعت کند، و عطسه اش را تحیت گوید.
گـمشده اش را راهنمائى کند، سلامش را جواب دهد، گفته او را نیکو شمرد، انعام او را خوب قرار دهد،

سوگندهایش را تصدیق کند، دوستش را دوست دارد وبا او دشمنى نکند، در یارى او بکوشدخواه ظالم باشد یا مظلوم،اما یارى او درحالى که ظالم باشد به این است که او را از ظلمش باز دارد و در حالى که مظلوم است به این است که او را در گرفتن حقش کمک کند.

او را در بـرابر حوادث تنها نگذارد، آن چه را از نیکی ها براى خود دوست دارد براى او دوست بدارد، و آنچه از بدی ها براى خود نمى خواهد براى او نخواهد.

(تفسیرسوره حجرات ، آیت الله مکارم شیرازی )

«یا ایها الذین آمنوا اتقوالله و ابتغوا الیه الوسیلة و جاهدوا فی سبیله لعلکم تفلحون» (آیه ۳۵ مائده)

ای کسانی که ایمان آوردید تقوای الهی داشته باشید و برای رسیدن به او وسیله ای فراهم آورید ( توسل جوئید)و در راهش جهاد کنید باشد که رستگار شوید.

خداوند متعال در این آیه شریفه به 3 کار مهم امر می کند .

1-تقوای الهی پیشه کنید

2- فراهم کردن وسیله برای نزدیکی به خدا

3- جهاد در راه خدا

در مورد تقوای الهی که همین جمله مرحوم آیت الله بهجت کفایت می کند که فرمودند : واجبات خدا را انجام دهید و کارهای حرام را ترک کنید .

البته این سخن به این معنا نیست که کار دیگری نکنید ولی اصل همین است حالا اگر بتوانید و نوافل را بخوانید خیلی بهتر است و دیگر مستحبات هم اگر می توانید انجام دهید.

در مورد دومین دستور خداوند توجه کنید شما اگر بخواهید در باغچه خانه تان کشاورزی کنید و گل بکارید یا درختی بنشانید حتماً به وسیله احتیاج دارید برای رسیدن به هر مقصودی وسیله احتیاج است . شما اگر بخواهید به بالای پشت بام بروید به نردبان احتیاج دارید ، پس برای رفتن به آسمان هم شما وسیله احتیاج دارید ، برای تقرب و نزدیکی به خدا هم وسیله نیاز است و وسیله آن را” توسل ” گویند.

دعا وسیله است .

نماز وسیله است .

صدقات وسیله است .

استغفار وسیله است

نیکی ها همه وسیله هستند .

همه خوبی ها و خیرات وسیله هستند .

انسان دست به دامن خوبان و پاکان شود ، آن ها هم وسیله هستند .

این ها را ما نمی گوییم بلکه در روایات موارد ذکر شده وسیله معرفی شده اند . مثلاً اخلاق خوب وسیله است برای زیاد شدن عمر و…

پس خداوند از ما خواسته تا به وسیله به او نزدیک شویم و یکی از وسیله ها برای تقرب به درگاه الهی توسل به ائمه علیهم السلام و بزرگان معرفی شده است به همین دلیل ما برای تقرب و نزدیکی به خداوند به پیامبر صلی الله و علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام و بزرگان دین متوسل می شویم .

( بخشی از سخنان حاج آقا اخوان در جمع طلاب )

در ادامه بحث سخن بی فایده گفتن چنین آمده است :

… همچنان که روایت شده است : لقمان نزد داوود علیه السلام آمد ، در وقتی که او زره می ساخت و پیش از آن ، لقمان زره را ندیده بود . تعجب کرد که فایده آن چه چیز است! خواست بپرسد ، دانایی و حکمت او مانع شد و خودداری نمود. چون داوود علیه السلام فارغ شد برخاست و زره را پوشید و گفت : زره ، خوب چیزی است برای وقت حرب . لقمان گفت : خاموشی خوب چیزی است و کم است کسی که آن را به جا آورد.

مخفی نماند که ، سبب امثال این سخنان بی فایده ، یا حرص بر شناختن چیز های بی فایده است ، یا خوش مشربی کردن تا مردم به صحبت او میل پیدا کنند ، یا گذرانیدن وقت و به سر رسانیدن روز و شب .

و همه این ها از پستی قوه شهویه و زبونی آن ، و متبعت هواهای نفسانی ست . و علاج آن ، (بعد از متذکر شدن مذمت آن – همچنان که گذشت – و مدح ضد آن که خاموشی است – همچنان که مذکور خواهد شد -  و یاد آوردن این که مرگ در پیش روی آدمی ست ، و هر کلمه ای که از دهان آدمی بیرون آید ، محاسبه خواهد شد ، و این که سرمایه کسب سعادت ، وفت و انفاس است و این که زبان دامی است که می توان حورالعین را به دام آورد) آن است که از مردم مهما امکن گوشه گیری اختیار کند ، و خود را بر سکوت و خاموشی ، حتاً از چیزهایی که فایده کمی دارد، بدارد ، تا زبان او به ترک سخنان بی فایده عادت کند .

و هر سخنی که می خواهد بگوید ، ابتدا در آن  فکر کند و ببیند که اگر فایده دینی یا دنیایی دارد ، بگوید ، والّا خاموش باشد .

بعضی در دهان خود سنگی می گذاشته ، که متذکر باشند و سخن بی فایده و فضول نگویند .

( معراج السعاده ، ملا احمد نراقی ، ص 447 )

خدایا ! به ما توفیق عمل به آموخته هامان را عنایت فرما .

درزندگی همه ما انسان ها سختی وجود دارداین سختی ها می توانددلایل گوناگون داشته باشد از جمله این دلایل :

 1-ارتقاء درجه برای انسان است . که ما با تحمل سختی ها از لحاظ معنوی به درجه بالاتری می رسیم.

2- دلیل دیگری که می توان برای این سختی ها نام برد پاک شدن انسان از گناه است . البته گناهان ما متفاوت است بعضی از گناهان همانند لباسی که زیاد کثیف نیست با آب خالی پاک می شود یعنی مشکل کوچکی در زندگی  پیش می آید و تحمل سختی آن گناه ما را پاک می کند اما بعضی از گناهان شدتش بیشتر است و با مواد شوینده پاک می شود ولی شدت بعضی از گناهان به قدری زیاد است که باید آن را با سنگ پا پاک کرد . پس گاهی از اوقات سختی های زندگی ما متناسب با گناهانی است که ما مرتکب می شویم .

دیگر این که در روایت داریم که هر مصیبتی که بر ما وارد شود از مصیبت بزرگتری جلوگیری کرده است .

پس زیاد از سختی های زندگی ناراحت نشوید .

( بخشی از سخنان سرکار خانم حسین زاده در جمع طلاب )

خدایا ! به ما صبری عطا کن که مشکلات زندگی را با یاد تو تحمل کنیم .

خدایا ! ما را با مصیبت های بزرگ امتحان نکن .

خدایا ! آنی و کمتر از آنی ما را به خودمان وامگذار.

الهی چنان کن سرانجام کار

تو خوشنود باشی و ما رستگار

به مناسبت چهارمین سالگرد رحلت آیت الله بهجت(ره) مناسب دیدم تا نصیحتی از ایشان در مورد کتاب معراج السعاده بنویسم.

از محضر آیت الله بهجت (ره)سئوال شد : برنامه ای جهت سیر و

سلوک مرحمت فرمایید .

ایشان فرمودند : روزانه نصف صفحه از کتاب شریف معراج

السعاده را بخوانید و بدان عمل کنید .

***

خدایا !به ما علم با عمل و عمل با خلوص عنایت فرما!

… پس برادر! وقت تهیه سفر عقبی از آن تنگ تر ، و کاروان عمر را از آن شتاب بیشتر است که ما مسافران را فرصت بار بستن باشد . چه جای فارغ نشستن و به کار بی فایده پرداختن ! آدمی بی چاره را چون سفر آخرت ، راه هولناکی در پیش ؛ و مانند اجل ، راننده ای در عقب ؛ و مثل تکلیف ، باری بر دوش ؛و چون شیطان ، راهزنی در کمین ؛ دیگر به چه دست و دل فارغ می نشیند و از گذشته و آینه خود سخن می گوید ؟ به کدام دلخوشی با همنشینان سخن می دارد؟

همچنان که سخنان بی فایده گفتن بد و موجب خسران ابد است ، همچنین سئوال کردن از چیزی که برای تو بی فایده است ، مذموم است . بلکه مذمت آن بیشتر و مفسده اش شدیدتر است . زیرا وقت خود را به سئوال ضایع کرده و رفیق خود را نیز مجبور نموده که به جواب تو وقت خود را ضایع سازد . و آن در وقتی است که چیزی که از آن سئوال کرده ، هیچ آفاتی نداشته باشد ؛ ولی اگر در جوابش آفتی باشد -مثل این که از کسی می پرسی : آیا روزه ای یا نه ؟ اگر گوید : بلی ! گاه باشد که به ریا افتد و اگر ریا نکند ، لااقل ثواب عمل او کم می شود ، زیرا ثواب عبادت پنهانی ، بسیار از آشکار بیشتر است ؛ و اگر بگوید : نه! دروغ گفته است وچنانچه سکوت کند ، به تو اهانت می رسد.

از این قبیل است سئوال از چیزهایی که آدمی از اظهار آن خجالت می کشد و شرم می کند ، یا از چیز هایی که گاه است از اظهار آن مانعی باشد ، مثل این که کسی با دیگری آهسته سخن می گوید ، می پرسی: چه می گفت؟ و در چه سخنی بودید ؟و مثل این که کسی را ببینی که می آید یا می رود ، بگوی: از کجا می آیی ؟ و به کجا می روی ؟

گاه باشد که نخواهد اظهار کند . واز این قبیل است پرسیدن از کسی که : چرا تو ضعف داری ؟ یا لاغر شده ای ؟ چه مرضی داری ؟ و بدتر از همه آن که نزد مریضی ، شدت مرض او را بیان کند و بدحالی او را اظهار نماید . که همه این ها علاوه بر این که لغو و سخن بی فایده است ، باعث ایذا و گناه می شود ،و سخن بی فایده ی تنها نیست ، زیرا سخن بی غایده تنها آن است که در آن ، ایذا یا شکستن خاطر یا شرم از حوابی نباشد ….

( معراج السعاده ، ملا احمد نراقی ، ص 447)

ادامه مطلب را در بخش بعدی می نویسم زیرا این بخش بسیار قابل تأمل است و اگر با دقت بخوانیم متوجه می شویم که چقدر از عمر ما صرف سخنان لغو و بیهوده می شود که نه تنها سودی ندارد بلکه باعث گناهان زیادی هم می شود که در بالا به تعدادی از آن ها اشاره شد و چقدر باعث رنجش خاطر دیگران می شویم .